Godfried Bomans, wie was dat?
Erik of het klein insectenboek, Pa Pinkelman en zijn columns in de Volkskrant. Een greep uit het werk van schrijver Godfried Bomans. Vijftig jaar geleden overleed Bomans en dit jaar heeft de Gemeente Bloemendaal uitgeroepen tot het Godfried Bomansjaar. Maar wie was Godfried Bomans eigenlijk? En waarom zijn de boeken die hij schreef zo populair?
Wie was Godfried Bomans?
Godfried Bomans werd geboren in Den Haag, in 1913, maar het gezin Bomans verhuist een half jaar later naar Haarlem. Godfried krijgt een strenge opvoeding, waar hij ook veel over geschreven heeft. Tijdens zijn schooltijd heeft Godfried al grote belangstelling voor literatuur: hij is redacteur van de schoolkrant en schrijft korte verhalen. In 1932 schrijft hij het drama Bloed en liefde, dat in 1937 wordt uitgegeven. Dit drama heeft al de ironische, komische en dramatische eigenschappen, zijn stijl later zullen kenmerken.
In 1933 gaat Bomans Rechten studeren in Amsterdam en wordt hij redacteur van het rooms-katholieke studentenblad De Dijk. Hij publiceert gedichten, kritieken en korte verhalen. In 1936 verschijnt zijn literaire debuut: De memoires of gedenkschriften van Mr. P. Bas, waarin hij de herinneringen van de oud-minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen op een scherpe en humoristische manier beschrijft. Door het werk van zijn vader in de Tweede Kamer was Godfried verbonden met de politiek.
Erik of het klein insectenboek
De studie Rechten bevalt Godfried niet en hij besluit naar Nijmegen te verhuizen om Psychologie te studeren. Daar leert hij zijn vrouw kennen en schrijft hij zijn meest succesvolle boek: Erik of het klein insectenboek (1941). Inmiddels heeft het boek zijn 60e druk beleefd. Bomans hield zich als kind in de zomer bezig met de observatie van insecten. Hier schreef hij verhaaltjes over. Op basis van deze verhaaltjes besloot hij een boek te schrijven. Het boek spreekt zowel kinderen als volwassenen aan. De humor, ironie en eindeloze fantasie maken het een mooi kinderboek, maar het boek zet je ook als volwassene aan het denken. In 2013, ruim 60 jaar later, stond het boek centraal in de campagne van Nederland Leest. Een eerbetoon aan Bomans.
Bomans, een mediapersoonlijkheid
Landelijke bekendheid kreeg Bomans opnieuw door optredens in radio- en televisieprogramma's, zoals Kopstukken en Bomans in triplo, waarin Bomans vraaggesprekken voert met zijn eigen broer en zus, die beiden een groot deel van hun leven in een klooster hebben doorgebracht. Hij werd een mediapersoonlijkheid; voor die tijd een nieuw fenomeen.
Bomans verhuisde weer terug naar Haarlem, waar hij in de Tweede Wereldoorlog onderdak bood aan Joodse onderduikers. Na de oorlog was er veel werk voor hem. Hij werd redacteur bij de Volkskrant en Elsevier Weekblad. Zijn strip 'De avonturen van Pa Pinkelman en Tante Pollewop' – met tekeningen van Carol Voges – is een heus begrip geworden. Verder was hij een liefhebber van Charles Dickens; hij vertaalde The Pickwick Papers, waar hij 12 jaar over deed. Ook richtte hij de Haarlem Branch van de Dickens Fellowship op.
In 1971 verbleef Bomans, op uitnodiging van VARA en AVRO, een week alleen op het onbewoonde Waddeneiland Rottumerplaat. Hij maakte er dagelijkse radioverslagen, getiteld ‘Alleen op een eiland’, over zijn ervaringen met Willem Ruis als zijn gesprekspartner in Warffum. Deze radioverslagen zijn als luisterboek in 2006 op 6 cd's verschenen.
Waarom was Godfried Bomans zo populair?
Bomans werd ook bekend als schrijver van sprookjes. Hij was één van de weinige Nederlandse schrijvers die zich na de oorlog aan dit genre wijdde. Gewaagd, kun je zeggen. Zijn populariteit dankte Godfried Bomans vooral aan zijn hilarische optredens op de Nederlandse televisie in programma’s als Kopstukken. Sommige critici vonden dat hij zijn literaire talenten verspilde om grappig te doen op tv, maar volgens anderen vormden zijn ‘onserieuze gedoe’ juist de essentie van het werk van Bomans. Het bijzondere aan de schrijfstijl van Godfried Bomans is dat hij zowel lichtvoetig als zeer ernstig kan schrijven, maar meestal met een onmiskenbaar gevoel van ironie.
Vijftig jaar geleden (in 1971) overleed Godfried Bomans in Bloemendaal aan de gevolgen van een hartaanval. De gemeente Bloemendaal besloot 2021 daarom uit te roepen tot ‘Godfried Bomansjaar’. Er worden dit jaar diverse activiteiten georganiseerd rondom de beroemde Bloemendaler.