"De manier waarop we kijken naar tv en films verandert snel. We hebben véél meer diensten en hebben daardoor veel meer mogelijkheden dan voorheen, wat de vraag die we hebben ook verandert", vertelt Eza Doortmont, documentairemaker. Zo kijken we veel meer Amerikaanse en Britse series en films, omdat die simpelweg makkelijker beschikbaar zijn. Daarmee verandert ook ons kijkgedrag. We hebben veel meer keuzes dan voorheen.

Waarom kijken we zo graag naar documentaires?

‘Deze film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal’ triggert vaak al. Waarom is dit zo?
 "Het zijn kijkjes in gesloten werelden. Werelden waar we onszelf mee kunnen vergelijken of juist helemaal niet. Het heeft altijd iets absurds of juist iets heel herkenbaars", legt Eza uit. "En daarbij kijken we graag naar verhalen van anderen. Zeker als we onszelf daarin kunnen verplaatsen, ons eigen leven even kunnen vergeten of het verhaal beter (empatisch) kunnen begrijpen." Zo is de documentaire Making a Murderer voor velen interessant, omdat je ineens onderdeel mag zijn van een politieonderzoek. Een wereld waar je normaal gesproken helemaal niet bij betrokken bent, maar die wel erg spannend is. "We kijken zo graag naar documentaires omdat onze vraag naar mooie (en verdrietige) echte verhalen groeit", vertelt ze. Maar ook werelden die eigenlijk veel dichterbij staan dan je denkt doen het goed. "Een goed voorbeeld is de documentaire Pilotenmasker", vertelt Eza. Pilotenmasker is een documentaire, gemaakt door Simonka de Jong. Zij heeft een groep jonge kinderen met de diagnose kanker in het ziekenhuis gevolgd. Naast de intieme beelden van de kinderen tijdens hun ziekte, heeft ze de kinderen ook zelf laten filmen. En juist dat maakt haar documentaire zo krachtig. Verder zit er zit bij ons allemaal een verhalenvertellen in ons hoofd. "Die denkt dat dingen 'die echt gebeurd zijn' ook onszelf zouden kunnen overkomen, of iemand die dicht bij je staat", vertelt Suzanne van Voorst, filmconsulent Filmfonds. "Mensen houden van verhalen die onderdeel zijn van onze werkelijkheid, van de wereld waar we allemaal in wonen en waar we ons elke dag toe moeten verhouden."

Hoe zorgen documentairemakers ervoor dat een documentaire zo spannend en interessant blijft?

“Door de hoofdpersonen een ontwikkeling door te laten maken, of door in een onderzoekende documentaire steeds een stukje verder in de antwoorden te komen”, legt Suzanne uit. “Ik denk dat er in feite weinig verschil is tussen fictie en documentaire in mogelijke vertelwijzen. Het enige verschil is dat drama(fictie) werkt met acteurs en documentaire met mensen die zichzelf spelen.”
John Grierson (1878-1972) zei ooit 'Documentary is the creative treatment of actuality'. "En daar ben ik het ontzettend mee eens!" zegt Eza. "Je moet begrijpen dat elk verhaal dat verteld wordt, wordt verteld door één iemand. Doordat de film die ene specifieke interpretatie van de werkelijkheid is, maakt het het kijken waard. En wellicht is dat de kijk van de hoofdpersoon op de wereld, of juist de regisseur op het onderwerp op de situatie", gaat ze verder. "Maar als vier documentairemakers hetzelfde verhaal vertellen zal je vier ontzettend andere films krijgen. Simpelweg omdat we anders naar de wereld kijken." Toen Eza bezig was met haar documentaire over de zeevaartschool op Terschelling 'Zeebenen', koos zij er ook voor om één bepaald verhaal te vertellen, ook al waren al die andere verhalen nog zo interessant. "Dus, ja. Ook documentaires zijn maar een fractie van het hele verhaal. Maar dat is ook juist wat het verhaal zo goed en interessant maakt. Namelijk dat inzoomen," legt Eza uit. "Juist dat inzoomen van de maker, omdat het zijn of haar kijk op het onderwerp is. En dat is vaak wat een documentaire zo interessant maakt."