Nieuw zijn zelfhulpboeken niet. Griekse filosofen schreven al over geluk en zingeving. “Er wordt de laatste jaren wel meer óver zelfhulpboeken geschreven”, legt dr. Marijke Schotanus-Dijkstra, wetenschappelijk onderzoeker bij Universiteit Twente en eigenaar van HowToFlourish, uit. “De kennis over psychologische onderwerpen is de afgelopen vijftig jaar enorm toegenomen. Door de digitale wereld is het ook veel makkelijker om kennis te verspreiden en promoten. Daarnaast hebben we veel meer tijd om ons te verdiepen in zelfontplooiing.”

Wat is een zelfhulpboek?

Een zelfhulpboek is een boek dat is geschreven met de bedoeling lezers te instrueren over het oplossen van persoonlijke problemen. “Ik heb het overigens liever over zelfontwikkeling of persoonlijke groei”, legt Lianne Keemink uit, auteur van het boek Je moet (bijna) niks en eigenaar van The Self Help Hipster. “Mensen zijn toch een beetje allergisch voor het woord zelfhulpboek.” Je komt de boeken overal tegen. Op tv, in de top 60 boektitels, je leest ze op aanraden van je vrienden… Waarom doen deze boeken het zo goed? “Ik denk dat we een automatische behoefte hebben om het beste uit ons leven te halen”, begint Lianne. “We zijn hier maar even en (mogelijk) maar één keer. Dus gaan we op zoek naar dingen die ons kunnen helpen er het beste van te maken.” In haar geval dus bijvoorbeeld met zelfhulpboeken.

Verandert een zelfhulpboek je leven?

Nee, zeker niet direct. En al helemaal niet als je de verwachting hebt dat dat ene boek de oplossing is voor jouw probleem of vraag. Je kunt nog zo veel zelfhulpboeken lezen, maar als je niks verandert in je leven… Ja, dan werkt het natuurlijk niet. “Een zelfhulpboek kan wél heel inspirerend zijn en zorgen dat je een volgende stap zet in de richting die je graag wilt nemen”, legt Marijke uit. Gek genoeg wordt er erg weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar zelfhulpboeken. “Ik heb kunnen aantonen dat het boek Dit is jouw leven effectief was in het verhogen van het welbevinden en het verminderen van klachten. Zelfs na 12 maanden zagen we deze effecten nog, dat is erg bijzonder”, vertelt Marijke. Het neemt overigens niet weg dat een boek waar geen onderzoek naar gedaan is, niet kan helpen.

Welk zelfhulpboek past bij mij?

Er is zo'n groot aanbod aan zelfhulpliteratuur dat je misschien niet weet waar te beginnen. Een enorm populair boek hoeft ook niet de beste keuze te zijn. “Een boek is vaak populair doordat er een flinke marketingcampagne achter zit. Het hoeft niet altijd een goed boek te zijn”, vertelt Marijke. Hoe vind je dan een boek dat bij je past? Allereerst moet je interesse hebben in zelfhulp. Heb je die niet? Dan hoef je er niet aan te beginnen. Ook moet je ervoor openstaan om iets nieuws te leren of iets te doen dat misschien niet direct in jouw straatje past. “Ik heb zó veel zelfhulpboeken gelezen. Ik weet zeker dat ik nu beter af ben”, legt Lianne uit. “De oefening uit dat ene boek, de assertiviteitsinfo uit dat andere boek, een dankbaarheidstraining uit weer een ander boek. Kortom: alles wat ik ooit gelezen heb dat bij mij paste, heeft ervoor gezorgd dat ik nu deze versie van mijzelf ben. Op mijn werk, thuis. Everywhere!”

Tips van Marijke en Lianne

Of je nou achter een zelfhulpboek staat of niet; ze zijn niet meer weg te denken uit de boekenkast van iedere boekhandel of bibliotheek. En misschien ook wel die van jou. Een paar tips van Marijke en Lianne:

• Geloof niet dat een zelfhulpboek levensveranderend is. Een kleine verandering kan al ergens naartoe leiden.
• Alle beetjes die blijven hangen uit zo’n boek, zullen je leven nét iets leuker maken!
• Let op dat je niet verzandt in het lezen van een zelfhulpboek. Lezen is belangrijk, maar iets ermee doen nog méér! Zet het om in praktische veranderingen.
• Blijf altijd kritisch op wat een auteur schrijft en ga na of het bij jou past. Kijk of je het er mee eens bent of niet.
• Houd altijd in je achterhoofd: geen enkel boek heeft een pasklare oplossing of het perfecte antwoord om dat ene probleem in jouw leven op te lossen. Deze boeken kunnen je alleen helpen om erachter te komen wat voor jou wél werkt.
• Schrijf niet direct het hele genre af als je een minder leuk zelfhulpboek hebt gelezen. Er zijn er zó veel, er zit vast wel iets tussen dat jou aanspreekt.