Laatst werd er bij mij belletje geleld. Dat vond ik erg leuk. Helaas kon ik meteen zien wie het had gedaan: drie giechelende jongetjes die hard wegrenden langs het raam. Als je lacht om kattenkwaad, is dat niet de bedoeling. Je moet boos zijn anders beleven ze er geen lol aan. Daarom schreeuwde ik de jochies woest na: “Ren de volgende keer de andere kant op, dan zie ik niet meteen dat jullie het zijn.”

Grapjes uithalen op straat doen kinderen tegenwoordig minder goed, daar staat tegenover dat ze het in apps en op internet veel beter doen. Games, apps en filmpjes zijn vaak ontzettend leuk en kinderen genieten ervan. Daarom zijn ze soms niet weg te krijgen van hun tablet of telefoon. Schermen, vooral interactieve apps en video’s, kunnen verslavend zijn. Soms zitten ze daar te lang op en worden boos als je ze vraagt om ermee te stoppen.

De laatste tijd verschijnen er steeds meer onderzoeken over de nadelen van schermtijd voor jonge kinderen. Als ouder is het handig om daarvan op de hoogte te zijn. Ik leg hier uit waarom veel schermtijd slecht is en geef je direct tips over hoe je er als ouder mee om kan gaan.

Minder goede ontwikkeling van de hersenen

In de eerste levensjaren ontwikkelen de hersenen van kinderen zich razendsnel. Als ze lang op een scherm zitten, hebben ze minder direct contact met ouders en anderen. Te veel schermtijd kan daarom de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden en taalvaardigheid vertragen. Bovendien leren kinderen belangrijke sociale vaardigheden, zoals empathie en gezichtsuitdrukkingen herkennen, door interactie met echte mensen. Schermen kunnen deze ontwikkeling verstoren.

Slechter slapen en minder bewegen

Blauw licht van schermen kan de aanmaak van melatonine (het slaaphormoon) verstoren, waardoor kinderen moeite hebben met in slaap vallen en slechter slapen. Schermtijd vermindert ook de tijd die kinderen besteden aan lichamelijke activiteiten, wat kan bijdragen aan overgewicht en een slechtere motorische ontwikkeling. 

Minder concentratie

Omdat kinderen snelle beelden en felle kleuren op schermen zien, raken ze gewend aan voortdurende stimulatie. Daardoor kunnen ze moeite krijgen om zich te concentreren op langzamere, minder prikkelende activiteiten zoals lezen of spelen. 

Tips voor een gezonde schermtijd

Als ouder kan je verschillende stappen nemen om schermtijd bij kleine kinderen te beperken en gezonder te maken.

• Kijk naar de leeftijdseisen van een app en probeer je daaraan te houden.
• Stel schermtijd in bij apps en verdiep je in de mogelijkheden voor ouderlijk toezicht in apps en op internet.
• Beperk schermtijd tot een vaste hoeveelheid per dag. Daarvoor zijn richtlijnen die je hier kan vinden.
• Stel vaste schermvrije momenten in, zoals tijdens het eten en vlak voor het slapen gaan. Of maak een schermvrije tafel of bank (en houd je er zelf ook aan!)
• Blijf op de hoogte van wat je kinderen doen en help ze met kiezen. Bijvoorbeeld filmpjes of games waar ze iets van leren en bekijk en speel die regelmatig samen met je kind. Van Minecraft of TikTok kan je ook dingen leren, vaak meer dan van een simpel schietspelletje.
• Speel YouTube-filmjes af op je tv en kijk dit samen. Dat heeft als voordeel dat je minder van filmpje naar filmpje gaat en minder snel verslaafd wordt. Bovendien zie je wat je kind bekijkt en kan je daar samen over praten.
• Geef het goede voorbeeld. Kinderen imiteren hun ouders, dus probeer je eigen schermgebruik ook te beperken, vooral als je met je kind samen bent.
• Creëer schermvrije zones in huis, zoals de slaapkamer en eetkamer.
• Moedig andere activiteiten aan, zoals buiten spelen, knutselen, boeken lezen of samen muziek maken.
• Zorg voor voldoende speelgoed en spelletjes die de fantasie en creativiteit stimuleren.
• Stel vragen over wat je kind ziet, laat ze uitleggen wat er gebeurt en moedig interactie aan.
• Combineer schermtijd met echte ervaringen, zoals een natuurvideo kijken en daarna buiten samen de natuur verkennen.
• Wees duidelijk over de regels, maar wees ook flexibel bij speciale gelegenheden, zoals een lange autorit of een ziek kind.
• Als je schermtijd afbouwt, doe dit geleidelijk en introduceer andere leuke activiteiten als vervanging.

Door bewust om te gaan met schermtijd, kan je voorkomen dat het een negatieve invloed heeft en het juist op een positieve manier inzetten voor de ontwikkeling van je kind. Ga daarmee met begrip, soepelheid en humor om. Door duidelijke regels en consequent zijn, voorkom je ruzie of dagelijks terugkerende discussies.

Over Robert

Hoi, ik ben Robert en ik werk als Programmeur Digitale Geletterdheid en Mediacoach bij de Bibliotheek. Ik help mensen die beter willen leren omgaan met hun computer en digitale media, door gratis cursussen en inloopspreekuren. Zo verliezen ze hun angst voor digitale media en voelen ze zich meer verbonden met de moderne samenleving. Daarnaast geef ik ouders van jonge kinderen tips over hoe ze kunnen omgaan met het online gedrag van hun kinderen en hoe ze een goede balans kunnen vinden tussen online en offline activiteiten. Ook leer ik kinderen hoe ze feit en nep van elkaar kunnen onderscheiden op internet, terwijl ik zelf ook veel van hen leer om up-to-date te blijven.