6 dingen die vandaag vanzelfsprekend lijken – maar dat 80 jaar geleden niet waren
De bibliotheek is tegenwoordig een gezellige plek vol boeken, wifi, koffie en activiteiten. Maar tachtig jaar geleden, tijdens de Tweede Wereldoorlog, zag dat er héél anders uit. Hier zijn zes dingen die jij nu misschien doodnormaal vindt, maar die in de oorlogsjaren niet vanzelfsprekend waren.
1. Vrij toegang tot informatie
Tegenwoordig zoek je gemakkelijk een boek uit in de kasten, of via onze website. Je vindt boeken over vrijwel elk onderwerp. Tijdens de oorlog was dit anders, boeken werden gecensureerd en veel auteurs waren verboden. De boeken die een ander verhaal vertelde of kritisch waren moesten uit de kast worden gehaald. De vrijheid om te lezen wat je wil? Die bestond niet.
2. Een bibliotheek voor iedereen
De Bibliotheek is er nu voor álle inwoners, ongeacht afkomst, religie of politieke overtuiging. In de oorlog was dit wel anders. Joodse inwoners mochten geen gebruik meer maken van de bibliotheek en Joodse medewerkers werden zelfs ontslagen.
3. Een plek om te leren en ontmoeten
Vandaag is de Bibliotheek een ontmoetingsplek. Samen koffie drinken, een boek lezen, een lezing of activiteit bezoeken.. Het kan allemaal. In de oorlogstijd werd overal op je gelet. Wat je las, met wie je was en wat je zei. Vrijheid van meningstuiting bestond niet meer. Zelfs een simpele lezing in de bibliotheek kon al gevaarlijk zijn en argwaan wekken.
4. Boeken lenen zonder angst
Je leent de boeken die je wil, zonder dat iemand er iets van zal zeggen. Verdiepen in een bepaald onderwerp? Het kan allemaal! In de Tweede Wereldoorlog kon jouw boekenkeuze je verdacht maken. Bibliothecarissen moesten zelfs lijsten bijhouden van 'ongewenste' titels. Dit waren titels die bijvoorbeeld een kritische toon hadden. Meestal mocht je deze alleen lenen of lezen als je daar een goede reden voor had. Je naam werd erbij geschreven, zo wisten ze wie deze 'ongewenste' boeken lazen.
5. Kinderboeken en voorleesactiviteiten
De Peuterbieb, knutselen, kinderboeken, theater... het is nu niet meer weg te denken uit de bibliotheek. Tijdens de oorlog werd ook de kinderlectuur aan banden gelegd. Verhalen mochten alleen opvoedkundig en 'neutraal' zijn. Boeken die geschreven waren door buitenlanders, joodse mensen of teveel fantasie hadden werden verboden. Ook boeken waarin vrijheid centraal stond, of kinderen teveel dromen zouden geven mochten niet meer.
6. Nieuwe boeken
Wekelijks komen er nieuwe boeken binnen bij de bibliotheek. Ook worden exemplaren vervangen die kapot zijn of een nieuwe druk hebben gekregen. Tijdens de oorlog was papier schaars geworden. De bibliotheek moest erg zuinig zijn op de huidige boeken, want vervangen kon niet meer. Ook kwamen er vaak geen nieuwe boeken meer bij. Bibliotheken hingen zelfs bordjes op om mensen bewust ervan te maken: “Ga zuinig met onze boeken om, ze zijn tijdelijk onvervangbaar.”