Wat is auteurs- en beeldrecht?
Vaak mag je beeld en tekst niet zonder toestemming en/of betaling gebruiken: er rust beeldrecht en auteursrecht op de foto’s, filmpjes en teksten.
Je wil natuurlijk ook je profielwerkstuk verrijken met afbeeldingen of filmpjes. Of stukken tekst gebruiken. Bij verspreiding van je werkstuk of het online hiervan zetten, loop je kans om problemen te krijgen als je zomaar teksten, afbeeldingen of filmpjes kopieert. Wij helderen het even voor je op.
Copyright en auteursrecht
Auteursrechterlijk wordt er vaak een uitzondering gemaakt voor gebruik als toelichting op het onderwijs. Het beste kan je er toch standaard vanuit gaan dat je beeld en tekst niet zomaar letterlijk mag gebruiken. De maker heeft iets origineels gemaakt of bedacht en wil niet dat je dit zomaar gebruikt. De auteur of maker heeft het alleenrecht om het openbaar te maken of te vermenigvuldigen en recht op naamsvermelding.
Doe in ieder geval het volgende:
- Neem van alle gevonden informatie de bron op in een correcte bronnenlijst
- Vermeld áltijd de naam van de auteur of maker
- Bij beeld: verander niks aan het originele beeld en voeg de naam van de maker toe
- Maak geen kopieën om het te verspreiden
- Korte citaten mogen gebruikt worden zonder toestemming maar naamsvermelding blijft verplicht
- Gebruik het niet om er zelf geld mee te verdienen
Wil je het openbaar maken? Bijvoorbeeld voor een wedstrijd? Vraag voorafgaand toestemming aan de auteur of beeldmaker.
Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.
— Bron: Artikel 1 Auteursrecht
Hoe zit het met gebruik Chat GPT?
ChatGPT is een tekstgeneratie-tool en genereert teksten op basis van gegevens die door de gebruiker zijn ingevoerd. ChatGPT kan niet zelf teksten creëren die voldoen aan het niveau van originaliteit dat vereist is voor auteursrecht. Als ChatGPT alleen bestaande teksten herhaalt of combineert zonder enige creativiteit wordt het niet gezien als plagiaat.
Als ChatGPT wel creatief werk genereert dat voldoet aan het vereiste niveau van originaliteit voor auteursrecht, moet je toestemming vragen aan de maker van het werk of een licentieovereenkomst afsluiten. Dan is ook bronvermelding nodig.
Creative Commons
Creative Commons is een wereldwijde organisatie die makers in staat stelt om met licenties materiaal dat wordt beschermd door auteursrecht voor bepaalde vormen van hergebruik vrij te geven. Youtube - filmpjes gemarkeerd met CC BY licentie van Creative Commons kunnen zonder problemen gebruikt worden. Bij Vimeo en Flickr kan ook gezocht worden op Creative Commons.
Voor rechtenvrije foto’s zijn de volgende sites handig:
Google heeft ook een creative commons functie. Deze zit een beetje verstopt. Ga naar Instellingen, Geavanceerd zoeken en kies voor de optie gebruiksrechten – onbeperkt te gebruiken of te delen.